Είστε εξωστρεφής ή ενδοστρεφής;

19 Σεπ 2013 από lk

Δεν χρειάζεται να κοιτάξτε τους γύρω σας διερευνητικά για να διαπιστώσετε ποιοι  από τους γνωστούς σας, τους φίλους σας ή τους συναδέλφους σας είναι αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν εξωστρεφείς και ποιοι ενδοστρεφείς.  Τους γνωρίζετε ήδη. Οι πρώτοι επεμβαίνουν στις συζητήσεις με δυνατή φωνή, είναι συχνά εκνευριστικά βέβαιοι για τις απόψεις τους, σπάνια ακούν προσεκτικά τους συνομιλητές τους, πιάνονται από τις πρώτες λέξεις και διακόπτουν πιστεύοντας ότι κατάλαβαν … «που το πάει ο άλλος», ώστε να επικρατούν με τον τρόπο τους στις συζητήσεις, επιβάλλοντας συνήθως τις απόψεις τους.

Αρέσκονται να βρίσκονται μεταξύ πολλών ανθρώπων, να μιλούν με αυτοπεποίθηση στους άλλους, να βλέπουν τα δρώμενα επιφανειακά και να παρακάμπτουν λεπτομέρειες.

Και σίγουρα θα έχετε διαπιστώσει ότι οι εξωστρεφείς θεωρούνται οι επιτυχημένοι της καθημερινότητας, των εργασιακών μας σχέσεων και της Αγοράς Εργασίας. 

Οι γονείς το γνωρίζουν αυτό και προτρέπουν όσα παιδιά τους θεωρούνται «κλεισμένα στον εαυτό τους» να γίνουν πιο ομιλητικά, πιο «θαρραλέα», ποιο «δραστήρια» προκειμένου  – όπως νομίζουν –  να πετύχουν στη ζωή τους και στη καριέρα τους.

Θα γνωρίζετε και τους ενδοστρεφείς, τον αντίθετο από τους δυο τύπους  προσωπικότητας, που χαρακτηρίζουν τα άτομα της κοινωνίας μας.  Είναι οι ήσυχοι, συχνά σιωπηλοί, συγκεντρωμένοι σε όσα κάνουν, προσεκτικοί σε όλα και στις χρηματικές επενδύσεις τους, που αναλύουν σχολαστικά όσα λέγονται και που ακούν με προσοχή τους άλλους. Αυτές είναι και οι ισχυρές πλευρές τους, ενώ υστερούν αφού συνήθως διστάζουν να διακόψουν για να πουν τη γνώμη τους ή και δεν προφταίνουν να την πουν, με την λογοδιάρροια που χαρακτηρίζει τους εξωστρεφείς της ομήγυρης.

Οι ενδοστρεφείς αντίθετα χαρακτηρίζονται από μια βαθύτερη προσέγγιση των θεμάτων, δεν τους αρέσει να μιλούν πολύ, αλλά ούτε και σε πολλούς, αποφεύγουν τις μεγάλες ομάδες ανθρώπων και τη βαβούρα, προτιμούν να συλλογίζονται μόνοι τους και έχουν ανάγκη από στιγμές περισυλλογής. Αυτό δεν σημαίνει ότι στερούνται αυτοπεποίθησης, ότι  είναι συνεσταλμένοι προς τους συνανθρώπους τους ή ότι φοβούνται την αποτυχία σε όσα κάνουν. Όμως η συνύπαρξη με άλλους τους κουράζει και σύντομα αναζητούν την ησυχία τους.

Έτσι οι εξωστρεφείς, που μιλούν γρήγορα και δυνατά, που λειτουργούν άνετα σε ομάδες και που αισθάνονται ευχάριστα όταν έχουν ακροατήριο, θεωρούνταν πάντοτε εξυπνότεροι, γνώστες όσων λέγονται, ομορφότεροι και πιο συμπαθητικοί από ότι οι  ήσυχοι ενδοστρεφείς των χαμηλών τόνων.  Άτομα δηλαδή που θα θέλαμε για φίλους μας.  Γι’ αυτό άλλωστε θεωρούνται ως καταλληλότεροι για προϊστάμενοι και έτσι έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να καταλάβουν μια υψηλόβαθμη διευθυντική θέση στις επιχειρήσεις.

Οι ψυχολόγοι όμως έχουν ενδοιασμούς για το αν τα πράγματα είναι όντως έτσι, ενώ πρόσφατα και στις επιχειρήσεις υπερισχύει η άποψη, πως συχνά οι ενδοστρεφείς συνεργάτες αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για τις εταιρείες.

Αυτό επειδή συχνά με τους βιαστικούς και ενεργητικούς εξωστρεφείς επιβάλλονται   οι χειρότερες ιδέες, ενώ κάποιες καλύτερες, τις οποίες επεξεργάζονται με προσοχή και λεπτομερώς οι ενδοστρεφείς χάνονται στην επικοινωνία χαμηλών τόνων που επιλέγουν οι τελευταίοι. Αυτό όμως επιφέρει τον κίνδυνο να ακούγονται μόνο συγκεκριμένες απόψεις και συχνά πολύτιμες προτάσεις να χάνονται ανεπιστρεπτί.

Στη σημερινή πάντως εποχή της παγκοσμιοποίησης και των πόλεων με πληθυσμούς που συχνά υπερβαίνουν και τα 12 εκατομμύρια κατοίκους, η ζυγαριά εξακολουθεί να γέρνει προς τους εξωστρεφείς. Οι άνθρωποι των μεγαλουπόλεων περιστοιχίζονται από αγνώστους, στις τυχαίες συναντήσεις με τρίτους δεν γνωρίζονται συνήθως μεταξύ τους, ανταμώνουν με αυτούς σπάνια, για λίγο ή και για μια μοναδική φορά, ενώ δεν έχουν χρόνο να συναναστραφούν μακροπρόθεσμα και να γνωριστούν εις βάθος. Έτσι η πρώτη εντύπωση είναι καθοριστικής σημασίας.  Η δυνατή φωνή, η αυτοπεποίθηση, η πίστη ότι τα ξέρουν όλα απόλυτα, οι εύκολες δημόσιες σχέσεις και δυναμισμός που εκπέμπουν οι εξωστρεφείς τους κάνει άμεσα αποδεκτούς.  Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο το ότι οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων, που βλέπουν στους δρόμους συνεχώς νέα άγνωστα πρόσωπα, είναι αναγκασμένοι να προσπαθούν με λίγες φωναχτές φράσεις να δώσουν το στίγμα τους, αλλά και να αυτοδιαφημιστούν, προκειμένου να γίνουν αποδεκτοί από τους άλλους. Για τους ενδοστρεφείς η επικράτηση σε μια τέτοια κοινωνία είναι σκέτος εφιάλτης.

Ζώντας τελευταία για μεγάλα διαστήματα σε χωριό, μετά από μια ολόκληρη ζωή σε μεγαλουπόλεις, διαπίστωσα το μεγάλο πλεονέκτημα της μικρής κοινωνίας. Στο χωριό  γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους και κατατάσσουν τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητες και τις ιδιομορφίες του, ενώ υπάρχουν άπειρες ευκαιρίες και όλος ο  απαιτούμενος χρόνος για να αναπτύξει ένας ενδοστρεφής τις απόψεις του. Όλοι λοιπόν αντιμετωπίζουν τον συνομιλητή τους ανάλογα με τα γνωστά χαρακτηριστικά του, τις γνώσεις του και την σοβαρότητά του. Είναι διατεθειμένοι να ακούσουν τον ενδοστρεφή με προσοχή και να κερδίσουν από τις εμπεριστατωμένες γνώσεις του ή να γελάσουν με τον φωνακλά και ισχυρογνώμονα εξωστρεφή, χωρίς να απορρίπτουν και τις δικές του απόψεις.  Και το σημαντικότερο:  Υπάρχει πάντοτε η δυνατότητα επαλήθευσης των εκάστοτε απόψεων, ώστε για τις λανθασμένες να δέχεται ο «ατυχήσας», το βράδυ στο καφενείο, κριτική και ειρωνικά σχόλια από τους συγχωριανούς του.  Γι’ αυτό στις μικρές κοινωνίες οι ενδοστρεφείς πλεονεκτούν, ιδιαίτερα σε ήρεμες εποχές, ενώ οι εξωστρεφείς υπερτερούν ενδεχομένως σε περιόδους κρίσεων, όπου η ταχύτητα, η αποφασιστικότητα και δυναμική αντιμετώπιση των αιφνίδιων καταστάσεων, αποτελούν πλεονέκτημα και προσφέρουν ασφάλεια.

Το ότι στις ανθρώπινες κοινωνίες συνυπάρχουν και οι δύο τύποι ατόμων σε ίση σχεδόν αναλογία, αποτελεί άλλωστε την απόδειξη ότι στην εξελικτική διαδρομή του HomoSapiensη ύπαρξη και των δύο αυτών χαρακτήρων προσέφερε στην ανθρωπότητα πλεονεκτήματα επιβίωσης.

Μια πολύ άμεση επαλήθευση των παραπάνω διαπιστώσεων προσφέρεται σε όσους  παρακολουθούν τις  συνομιλίες στα «παράθυρα» της Τηλεόρασης, με καλεσμένους από διάφορα κόμματα ή φορείς. Εκεί βλέπει κανείς εύκολα την διαφορά των ήσυχων εσωστρεφών με τους εξωστρεφείς, οι οποίοι φωνασκούν, διακόπτουν τους συνομιλιτές τους, ξεφεύγουν σταθερά από το θέμα που συζητείται, δεν ακούν ποτέ μέχρι τέλους τον ομιλούντα και γενικά «καπελώνουν» την εκπομπή. Οι ενδοστρεφείς ελάχιστες δυνατότητες και ευκαιρίες έχουν να ακουστούν, όσο καλές και να είναι οι απόψεις τους.  Οι παρουσιαστές πάλι, που θα μπορούσαν να ανοίγουν τα μικρόφωνα διαδοχικά, στον έναν μετά τον άλλο και για συγκεκριμένο ίδιο χρόνο, δεν το κάνουν, γιατί γνωρίζουν ότι οι τηλεθεατές προσανατολίζονται και συμπλέουν με τους φωνακλάδες εξωστρεφείς και δεν θέλουν να τους δυσαρεστήσουν.

Οι εξωστρεφείς επομένως και πάλι πλεονεκτούν και γίνονται εύκολα αποδεκτοί ως «καλύτεροι».  Δεν είναι επομένως τυχαίο που στη σχολή HarvardBusinessSchoolεκπαιδεύονται οι επιφανείς μελλοντικοί εκπρόσωποι της διεθνούς οικονομίας για την εποχή της παγκοσμιοποίησης, με μοναδικό στόχο την εξωστρέφεια, ώστε να δημιουργούνται χαρακτήρες που με δυνατή φωνή και αυτοπεποίθηση παίρνουν  άμεσες αποφάσεις και δεν αποφεύγουν τα ρίσκα.

Από αυτή τη σχολή βγαίνουν οι περισσότεροι πολιτικοί μας και από αυτήν βγήκαν τα αφεντικά των επιχειρήσεων GoldmanSachs, HewlettPackard, GeneralElektricκαι πολλών άλλων.

Οι ψυχολόγοι όμως έχουν ενδοιασμούς για το αν τα πράγματα είναι όντως έτσι παντού και πάντα, ενώ πρόσφατα και στις εταιρείες υπερισχύει η άποψη, πως συχνά οι ενδοστρεφείς συνεργάτες αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για τις επιχειρήσεις.

Σε αντίθεση δηλαδή με παλαιότερες απόψεις, εντείνεται τελευταία η τάση να επιλέγονται σε σημαντικές θέσεις ενδοστρεφείς συνεργάτες. Διαπιστώθηκε ότι  πλεονεκτούν ως προϊστάμενοι, ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις καινοτομίας ή επενδύσεων, ενώ οι εξωστρεφείς υπερέχουν ως πωλητές, διαπραγματευτές κλπ.

Αυτό επειδή συνήθως οι εξωστρεφείς, ως προϊστάμενοι δεν αποκλίνουν από τις δικές τους απόψεις, τις προωθούν χωρίς ενδοιασμούς με αυτοπεποίθηση, θέλουν να αποτελούν το επίκεντρο κάθε συνάντησης και επιβάλλουν τη γνώμη τους ακόμα και αν τελικά οι επιλογές τους αποδειχθούν λανθασμένες. Έτσι είναι καταστροφικοί για επιχειρήσεις που απαιτούν από όλους τους συνεργάτες τους πρωτοβουλίες και νέες ιδέες.  Στην περίοδο ειδικότερα που ζούμε,  την εποχή της παγκοσμιοποίησης, των συνεχών αλλαγών των τεχνολογιών και των εξελίξεων, είναι σχεδόν αδύνατη η επιτυχία από ένα και μόνο αφεντικό, που νομίζει πως μπορεί ο ίδιος να τα κάνει τα πάντα καλύτερα από όλους.

Πλεονεκτούν επομένως σήμερα οι ενδοστρεφείς, που ξέρουν να ακούν τους άλλους, να επιλέγουν με προσοχή τις νέες ιδέες ή τα επόμενα βήματά τους και να συνεργάζονται με πολλές αλλά μικρές εξειδικευμένες ομάδες. Γι’ αυτό οι ενδοστρεφείς να μην στενοχωριούνται, αφού και πολλοί διάσημοι είναι σαν και αυτούς, όπως πχ. ο Albert Einstein, ο συγγραφέας Marcel Proust, ο Bill Gatesτης Microsoft και ο  StevenSpielbergκαι η κα Merkel. 

Αντιθέτως έχοντας βιαστικούς και ενεργητικούς εξωστρεφείς προϊσταμένους επιβάλλονται συχνά οι χειρότερες ιδέες, ενώ κάποιες καλύτερες επεξεργασμένες με προσοχή και λεπτομερώς από ενδοστρεφείς, χάνονται με την επικοινωνία χαμηλών τόνων που επιλέγουν οι τελευταίοι.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι οι δυο  χαρακτήρες διαφέρουν εκ γενετής μεταξύ τους ως προς τα ηλεκτρονικά κύματα του εγκεφάλου τους. Οι ενδοστρεφείς παρουσιάζουν μεγαλύτερη ηλεκτρική δραστηριοποίηση του εγκεφάλου τους, γι’ αυτό και είναι πιο ευαίσθητοι στις έντονες εξωτερικές ενοχλήσεις από βαβούρα, θορύβους, κοσμοσυρροή κλπ.  Ακραία εκδήλωση αυτής της ευαισθησίας αποτελούν τα αυτιστικά άτομα, που συχνά είναι πανέξυπνα, αν και πολύ δύσκολα εντάσσονται στην συνήθη καθημερινότητά μας.

Πέρασε επίσης ανεπιστρεπτί και η εποχή των Brainstorming–Meetings, όπου μέσα από μεγάλες, συχνά τεράστιες, ομάδες συνεργατών, ζητούσαν να εκφράσει ο καθένας ελεύθερα τις απόψεις του, τις ιδέες του και λύσεις στα σημαντικά τρέχοντα προβλήματα της εκάστοτε επιχείρησης. Μετά από χρόνια εφαρμογών αυτής της μεθόδου, αποδείχτηκε η ανεπάρκεια της, αφού οι εξωστρεφείς επέβαλαν συνήθως τις απόψεις τους, δεν ακούγονταν συνήθως παρά ελάχιστες πρωτοποριακές ιδέες, αλλά πιο συχνά τετριμμένες και γνωστές λύσεις, που ελάχιστα προσέφεραν στην επίλυση των δεδομένων.

Πολύ περισσότερο αποτελεσματική μοιάζει να είναι η μέθοδος που εφαρμόζει στην εταιρεία του ο JoachimBorgis. Ζητάει από τους συνεργάτες του να γράψουν με την ησυχία τους πριν από τα meetingsτην άποψη ή την ιδέα τους σε κάρτες αρχείου, που συγκεντρώνει και στη συνέχεια συζητεί με όλους τους συνεργάτες του όσες ιδέες έχουν επιλεγεί, αφού οι ιδέες που ακούγονται επενεργούν προωθητικά και στους  άλλους.

Ζώντας λοιπόν στην κοινωνία μας με τους δύο αυτούς τύπους χαρακτήρα, πρέπει να μάθουμε να επιλέγουμε τους σωστούς συνεργάτες ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις της δουλειάς μας, ενώ τα μέγιστα πλεονεκτήματα επιτυγχάνονται με την  συνεργασία των δύο χαρακτήρων, όπως αυτή του Jobsμε τον Wozniak στην  Applle.

 Λίνος Κουντουράς

Βιβλιογραφία:   Joachim Borgis, Anders Erics-Son, Howard Giles, Adam Grant, Steve Jobs, Colin DeYoung,   Timothy Judge, Carl Gustav Jung, Jerome Kagan, Camelia Kuhnen, Alex Osborn, Arthur Schopenhauer, Spiegel.