Bulletin Cern
Bulletin Cern
Τι είναι αλήθεια το Cern;
Περιφερόμενος εκεί, βλέποντας τις εγκαταστάσεις, παρατηρώντας τα τεράστια μηχανήματα και ακούγοντας τις εξηγήσεις των επιστημόνων που με ξενάγησαν, προσπάθησα να αναλύσω το τι ακριβώς είναι αυτό το συγκρότημα, πράγμα όντως πολύ δύσκολο.
Έξω από το Cern, δυο δωρεές του Ελβετικού Κράτους, ένα μεταλλικό άγαλμα και ένα σφαιρικό οικοδόμημα, που στεγάζει ένα μουσείο, δείχνουν στους επισκέπτες την εκτίμηση της πολιτείας για τα δρώμενα εκεί, που δεν κοστίζουν και λίγο.
Είναι ένα επιστημονικό ινστιτούτο που συγκεντρώνει επιστήμονες από όλα τα κράτη της υφηλίου, με καθηγητές, φοιτητές, μεταπτυχιακούς, … διδάκτορες και διοικητικό προσωπικό. Με βιβλιοθήκες, αναγνωστήρια, πανεπιστημιακή εστία για φαγητό και καφετέρια για κουβεντούλα.
Είναι και ένας χώρος με κινητικότητα μέχρι αργά τη νύχτα, ίσως και όλη τη νύχτα, αλλά και χώρος πολιτισμικών δρώμενων, με εκθέσεις ζωγραφικών έργων, προβολές σινεφίλ και άλλα δρώμενα.
Είναι ένας τεράστιος χώρος, όπου διακινούνται πάμπολλοι άνθρωποι από παντού, αλλά και μια περιοχή με σχολαστική ασφάλεια για όποιον ξένο θελήσει να εισχωρήσει χωρίς την απαιτούμενη ταυτότητα και με ειδικά ηλεκτρονικά συστήματα ασφάλειας για όλους τους επισκέπτες.
Είναι ένας χώρος με οριζόντια έκταση πολλών χιλιομέτρων, αλλά και σε μεγάλο βάθος εντός της γης, στον οποίο η ανθρωπότητα της εποχής μας, προσπαθεί με τεράστια μηχανήματα να εντοπίσει το μικρότερο, αλλά και πολύ βραχύβιο πραγματάκι του Σύμπαντος, το «σωματίδιο του Θεού» ή το μποζόνιο Higgs, ένα θεμελιώδες σωματίδιο που προέβλεψε θεωρητικά ο Peter Higgs ή κάποιο άλλο ακόμα μικρότερο.
Είναι τέλος ένας χώρος, απόλυτης ειρηνικής συμβίωσης όλων των φυλών της Γης, όπου παρ’ όλες τις τυχόν διενέξεις και τα προβληματάκια, που παντού φυσιολογικά υπάρχουν, επικρατεί συνεννόηση και σύμπνοια, κυρίως δε επίταση στους εκάστοτε στόχους. Ένα πρότυπο δηλαδή για την παγκόσμια κοινωνία μας, στην οποία ακόμα υπερτερεί το δίκιο του ισχυροτέρου, το έγκλημα και η ληστεία του αδύναμου.
Είναι επίσης ένας χώρος που σε πολλά σημεία του μοιάζει βιομηχανικός, αλλά ταυτόχρονα και απόλυτα οργανωμένος, παρ’όλο το χαώδες και την πολυπλοκότητα που εμφανίζει για τον επισκέπτη, ενώ σε κάθε ώρα της ημέρας – συχνά και της νύχτας – κάποιοι επιστήμονες μπροστά στα Computers ελέγχουν και διαχειρίζονται τα συστήματα.
Είχα την τύχη να με συνοδέψουν και να με ξεναγήσουν εκεί η κα Χαρά Πετρίδου, Professor in Physics Director of the Laboratory of Nuclear and Particle Physics, Aristotle University of Thessaloniki και συνεργάτις στο Cern και επίσης η Φυσικός και Καθηγήτρια Δέσποινα Χατζηφωτιάδου, η οποία εργάζεται στο Cern, ως μόνιμη επιστήμονας.
Γι’ αυτό αισθάνθηκα σχεδόν ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αφού με ξεναγούσαν, μόνο μου, δύο επιστήμονες του Cern, πέραν του ότι έμαθα ιδιαιτέρως περισσότερα από ότι ένας επισκέπτης ενός γκρουπ.
Πρώτη εντύπωση, το μέγεθος των εγκαταστάσεων του πειράματος. Εκτείνεται σε δύο κράτη (!!) την Ελβετία και την Γαλλία, με χώρους σαν εργοστάσια και η διάμετρος του κυκλοτρονίου πλησιάζει τα 4,5 χιλιόμετρα, ενώ οι εγκαταστάσεις βρίσκονται σε 80 μέτρα βάθος μέσα στη Γη.
Δεύτερη εντύπωση ο τεράστιος μαγνήτης, με τον οποίο κατευθύνονται τα ηλεκτρόνια στο σημείο σύγκρουσης. Εντυπωσιακός επίσης ο τεράστιος αριθμός ισχυρότατων μαγνητών, που διατηρούν τα σωματίδια σε κυκλική τροχιά επιταχύνοντάς τα συνεχώς, μέχρι την τελική σύγκρουση. Ιδιαίτερα με προβλημάτισαν, ως μηχανικό, οι χιλιάδες των καλωδίων, το πλήθος των μικροσυσκευών ή των πινάκων λειτουργίας, που υπήρχαν σε όλους τους υπόγειους χώρους του επιταχυντή. Γι’ αυτό σκεφτόμουν με θαυμασμό, πώς άραγε να βρίσκουν άκρη σε εκείνο το χάος όσοι συνάδελφοί μου έχουν αναλάβει την κατασκευή, την συντήρηση και την απρόσκοπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων.
Μεγάλη πρόνοια υπάρχει και στα θέματα ασφαλείας για το προσωπικό, τους εργαζόμενους εκεί και τους επιστήμονες, τόσο σε γενικότερα μέτρα προφύλαξης, όσο και σε προβλήματα διαφυγής ραδιενέργειας. Τα κράνη είναι υποχρεωτικά για όσους μπαίνουν στους χώρους του πειράματος, ενώ τεράστια μπλοκ από μπετόν προστατεύουν τους εργαζόμενους στα επίμαχα σημεία από τη διαφυγή σωματιδίων.
Ο μεγάλος επιταχυντής έχει μια κυκλική περιφέρεια 27 χιλιομέτρων και περνάει σε μεγάλο βάθος κάτω από χωριά και χωράφια, χωρίς να ενοχλείται κανείς από τους περίοικους. Παλαιότερα υπήρχε ένας μικρότερος με περιφέρεια 7 χιλιομέτρων, ενώ πολύ πιο πριν το πείραμα είχε ξεκινήσει με δύο πολύ μικρότερους.
Με όλες αυτές τις εγκαταστάσεις, με τον τεράστιο επιταχυντή και τον μεγαλύτερο μαγνήτη του κόσμου, επιταχύνονται σωματίδια σε ταχύτητες κοντά σε αυτήν του φωτός, εκτελώντας χιλιάδες περιστροφές το δευτερόλεπτο.
Έτσι στο CERN παράγονται περισσότερα από 10 εκατομμύρια σωματίδια το δευτερόλεπτο, ενώ δημιουργούνται καθημερινά δυνατότητες παραγωγής αντι-ύλης, γεγονός που με κάνει να τους λέω: «Προσέξτε μη μας ανοίξετε καμία μαύρη τρύπα, γιατί θα μας ρουφήξει και θα ψαχνόμαστε».
Πρόσφατα μάθαμε και για νέες ανακαλύψεις που προκαλούν το ενδιαφέρον των ερευνητών, όπως το βαρυτόνιο ή γκραβιτόνιο, άλλο ένα στοιχειώδες σωματίδιο, το οποίο είναι φορέας της βαρυτικής αλληλεπίδρασης. Φανταστικά και λίγο ακαταλαβίστικα για εμάς πράγματα, που οδηγούν τους ειδήμονες στην κατανόηση του απέραντου Σύμπαντος στο οποίο ζούμε.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Φεύγοντας ρώτησα κάποια στιγμή, αστειευόμενος: «Αλήθεια αξίζει μια τέτοια τεράστια προσπάθεια και δαπάνη για ένα τόσο απειροελάχιστο πραγματάκι, που ούτε να δούμε μπορούμε, ούτε να το κάνουμε κάτι, αλλά και που χάνεται πριν προλάβουμε να το εντοπίσουμε;». Αλλά … με κατακεραύνωσαν με βλέμματα πολύ υποτιμητικά και … σώπασα αμέσως. Λίνος Κουντουράς
